Chorągiew Miecza i Róży

Natajla

Postaram zaprezentować tu minimum wiedzy na temat strojów z naszego okresu. No początku wrzucę Wam opis poszczególnych elementów stroju męskiego i damskiego. Pominęłam płaszcze, buty i nakrycia głowy. Być może z czasem to uzupełnie.

Z góry ostrzegam, że będzie tu sporo uproszczeń (szczególnie jeśli chodzi o klasyfikację męskich strojów wierzchnich). Ale mam nadzieje, że da to niektórym obraz strojów z epoki (o ile ktoś go jeszcze nie ma Razz

)

Korzystałam przede wszystkim z "Historii ubiorów" Gutkowskiej-Rychlewskiej. Terminologie czerpałam ze "Słownika ubiorów" Ireny Turnau, która za to czerpała (nieraz dosłownie przepisywała) ze słownika zamieszczonego w "Ubiorze dworskim..." Turskiej.
Przede wszystkikm jednak chciałam oprzeć się na ikonografii z epoki. Przy każdym elemencie stroju prezentuje Wam co najmniej 2 obrazki, z dwóch różnych źródeł.

W związku z tym, że korzystałam przede wszystkim z ikonografii zachodniej (w szczególności francuskie manuskrypty), to i stroje zaprezentowane przeze mnie pochodzą z tamtych obszarów. Zachodnia Europa kształtowała wówczas modę. Możemy przypuszczać, że na Śląsk moda ta napływała szybciej i w czystszej formie niż do Polski (widać to np. w trzech manuskryptach "Legendy o św.Jadwidze", opisanych przez K.Turską).

Natajla

STROJE MĘSKIE

I. Bielizna:

1. Gacie (fr.braies, łac. famulares, bracca)

Spodni element męskiego ubioru. Ich forma zmieniała się wraz z kształtem strojów wierzchnich. W omawianym okresie mogły sięgać do połowy uda i być dość luźne, czasem z rozporkami po bokach – te były odpowiednie do oddzielnych nogawic. Pod łączone nogawico-spodnie nadawały się natomiast gacie krótkie i wąskie.
Gacie szyte były z białego płótna (  gładka tkanina, lniana, bawełniana lub konopna). Wiązane były na wszyty u góry sznureczek.

1.

2.

3.

4.

2. Koszula (łac. camisia)

Koszule męskie wkładane były przez głowę. Miały owalny dekolt (mógł być rozcięty z przodu) i długie rękawy. Sięgały do połowy ud lub do bioder, mogły mieć rozporki po bokach. Szyte były, podobnie jak gacie, z białego płótna.

5.

6.

II. Strój spodni:

1. Jopula spodnia (fr. doublet)

Jopula to krótki kafran, najczęściej o kroju czteroczęściowym. Miała długie wąskie rękawy i niski kołnierzyk (stójkę). Wiązana była z przodu lub z tyłu, mogła też być zapinana z przodu na guziki. Miała przede wszystkim znaczenie użytkowe – dowiązywano do niej nogawice (na dole znajdowały się dziurki). Jopula szyta była z sukna (  gładka tkanina wełniana) z podszewką lnianą, bawełnianą, ew. jedwabną.

7.

8.

2. Nogawice / nogawico-spodnie (fr. chausses, łac. calige)

Na przełomie XIV i XV wieku, wśród chłopów i rzemieślników nadal popularne były nogawice dowiązywane tylko z przodu (fr. chausses rondes) i wydłużone do dowiązywania również z tyłu. Dawały one swobodę ruchów, niezbędną wśród tych warstw społecznych. Tymczasem, wśród warstw bogatszych, nogawice ewoluowały - zaczęły coraz dokładniej zakrywać nogę (kaftan ulegał skróceniu), by w końcu przekształcić się w zeszyte nogawico-spodnie. Moda na coraz krótsze stroje doprowadziła do zastosowania (prawdopodobnie w II poł. XIVw.) saczka – klina zasłaniającego gacie.
Nogawice przywiązywane były do doubletu za pomocą okutych tasiemek (fr. aiquillettes).
Dół nogawic mógł być zakończony strzemieniem. Najmodniejsi mężczyźni nosili nogawice zakrywające całe stopy, ze skórzaną podeszwą zastępującą buty.
Nogawice szyte były z sukna z podszewką białą, najczęściej również sukienna, ew. płócienna. Podszewka sięgała do połowy łydek gdzie zakończona była wyciętymi zębami.

9.

10.

11.

12.

III. Strój wierzchni:

1. Jopula wierzchnia – strój luźniejszy i dłuższy od jopuli spodniej. Górna część o kroju czteroczęściowym. Do bioder zapinana na guziki, od bioder rozkloszowana lub poszerzona klinami. Szyte z jedwabiu lub sukna, z podszewką.

13.

14

2. Jaka cywilna (fr.jaquette) – Dopasowany kaftan, sięgający do bioder, krojony z czterech części, z owalnie podkrojonymi pachami. Jaka składała się z wymodelowanego podkładu (filc, płótno, barchan, wata) pokrytego droższą tkaniną (jedwab, sukno). Uwypuklona na piersiach, wąska w pasie. Przód jaki i rękawy zapinane na guziki. Na biodrach noszono pas z grubych, metalowych ogniw.

15.

16.

3. Houppelande – obszerna szata, zakładana przez głowę; z wysokim, stojącym kołnierzem zapinanym na haftki. Krojona kloszowo, szerokie rękawy krojone z ćwiartek koła. Mogła mieć rozporek z przodu, czasem również z tyłu. Wykonana z tkanin jedwabnych lub z sukna, podszyta błamem.

17.

18.

4. Robe – długa lub półdługa fałdzista szata, z dekoltem w kształcie litery „V”, workowate rękawy (na dole spiczaste, od ok.1410 - zaokrąglone). Rękaw przy dłoni i dekolt lamowane futrem.

19.

20.

STROJE DAMSKIE

I. Bielizna:

1. Koszula

Pierwszym typem damskiej koszuli jest giezło. Jest to długa i luźna płócienna koszula, z długimi rękawami, szyta z białego, lnianego płótna.
Krój sukni (dopasowane u góry, z długimi wąskimi rękawami) przyczynił się do powstania drugiego typu koszuli: długiej, ale wąskiej, bez rękawów, na cienkich ramiączkach. Niektóre koszule tego typu miały rozporki w bocznych szwach, by ułatwić ich zakładanie.
Obydwa typy koszul były wkładane przez głowę.

21.

22.

23.

24.

2. Nogawice (fr. chausses)

Damskie nogawice szyte były z sukna, przeważnie białego. Sięgały nieco za kolana. Podtrzymywane były podwiązką spinaną na metalową sprzączkę.
Podwiązkę mógł pokrywać haft lub rozmaite sentencje i dewizy.

25.

26.

II. Strój spodni/roboczy:

1. Suknia cotte simple

Jest to najpopularniejsza suknia w omawianym okresie. Używana jako strój roboczy/codzienny, a także jako suknia wkładana pod strój wierzchni.
Była dopasowana u góry, rozszerzana od bioder bocznymi klinami. Szyta z płótna lub sukna. Mogła być zapinana z przodu na guziki lub wiązana, przeważnie po bokach lub z tyłu. Wiejskie kobiety, dla wygody wiązały je z przodu. Rękawy miała najczęściej długie i wąskie. Mogły też być skrócone do łokcia i nieco szersze (wówczas widać długie rękawy koszuli). Długie rękawy sukni mogły być zapinane na szereg drobnych guzików, metalowych bądź z materiału.

27.

28.

29.

30.

III. Strój wierzchni:

1. Suknia dopasowana u góry, rozszerzana od bioder klinami, z dekoltem owalnym. Mogła mieć tren. W ikonografii występuje kilka wariantów rękawów:

a) długie i wąskie,

31.

32.

b) rozcięte od łokcia (coudiere), opadające prostokątnym pasem materiału, często do samej ziemi

33.

34.

c) lejkowato rozszerzone przy dłoni (bombarde)

35.

36.

d) rękawy od ramienia rozszerzane (podobne do rękawów w sukniach typu houppelande)

37.

38.

2. Corset fendu – strój o charakterze reprezentacyjnym. Suknia, przeważnie z trenem, z dużymi otworami po bokach, przez które widać suknię spodnią. Od bioder poszerzana klinami. Górna część obszyta gronostajowym futrem, często ozdobiona okrągłymi lub prostokątnymi guzikami.

39.

40.

3. Surcot ouvert– skromniejsza wersja sukni corset fendu, zachowała podobny krój („okna” po bokach), ale pozbawiona jest futrzanego obszycia na wierzchu, może mieć tren

41.

42.

4. Houppelande – damski odpowiednik męskiego stroju o tej nazwie. Obszerna, szyta kloszowo suknia, przeważnie z trenem. Miała szerokie, otwarte rękawy (rękawy workowate pojawiły się ok. 1420r.), mogły one być wycięte w ząbki lub proste. Suknia miała wysoki kołnierz. Mógł on być zapięty i stojący lub wywinięty na ramiona. Spięta pod biustem szerokim pasem, ze skóry lub materiału.

43.

44.

Kamyk · Gość

...a komu mało to na serwerze znajomego umieściłem małe co-nieco ;>.
[link widoczny dla zalogowanych]

Jeśli chodzi o buty to rewelacyjna jest strona Marka Carlsona:
[link widoczny dla zalogowanych]

simon

a ja będę miał Cotte wzorowane na Pourpoint Karola de Blois... Rolling Eyes

Natajla

to właśnie jest jaka cywilna/pourpoint. Tylko tak Karola jest chyba z lat 60-tych XIV wieku...

WYDERATOR

Z tego co wiem to pourpoint to taka modna przeszywka bardzo gęsto przeszywana i obszyta drogim materiałem. Czasami nosiło sie ja pod zbroją.

Natajla

Dodaje podpisy obrazków i opisy manuskryptów. Będziecie je mogli pooglądać w całości Smile

1. Jacquemart de Hesdin, The Fool, po 1386, Web Gallery of Art (www.wga.com).
2. Bedford Hours.
3. Jean de Mandeville, Voyages.
4. Belles Heures.
5. Valerius Maximus, Facta et dicta memorabilia.
6. Les Très Riches Heures.
7. Guiard des Moulins, Bible historiale.
8. Bedford Hours.
9. Bedford Hours.
10. Bedford Hours.
11. Les Très Riches Heures.
12. Boccace, Des claires et nobles femmes.
13. Guiard des Moulins, Bible historiale.
14. Jean de Mandeville, Voyages.
15. Germanisches Nationalmuseum, Nürnberg, ok.1380.
16. Ołtarz Opłakiwania ( Pasji ) Chrystusa, Muzeum Narodowe w Gdańsku, ok. 1410 r.
17. Valerius Maximus, Facta et dicta memorabilia.
18. Boccace, Des claires et nobles femmes.
19. Guiard des Moulins, Bible historiale.
20. Livre de la Chasse.
21. Les Belles Heures.
22. Lancelot du Lac.
23. The Bohemian Bathhouse Babes.
24. C. Köhler, A History of Costume, Dover Publications New York, 1963, s 177.
25. Roman de la Rosa.
26. Les Très Riches Heures.
27. Les Très Riches Heures.
28. Book of Hours, Paryż, 1400-1410.
29. Bedford Hours.
30. Tacuin Sanitatus.
31. Les Belles Heures.
32. Bedford Hours
33. Roman de la Rosa.
34. Boccace, Des claires et nobles femmes.
35. Boccace, Des claires et nobles femmes.
36. Boccace, Des claires et nobles femmes.
37. Boccace, Des claires et nobles femmes.
38. Les Très Riches Heures.
39. Boccace, Des claires et nobles femmes.
40. Christine de Pisan, Livre de la Cite de Dames.
41. Les Belles Heures
42. Guiard des Moulins, Bible historiale.
43. Bedford Hours.
44. Roman de la Rose.

Manuskrypty:

- Les Belles Heures – dzieło braci Limbourg, ukończone ok 1409 ( [link widoczny dla zalogowanych] ).
- Les Très Riches Heures – również bracia Limbourg, ukończone przed ich śmiercią w 1416, ( [link widoczny dla zalogowanych] )
- Des Clares et Nobles Femmes - Paryż, ok.1403, ( [link widoczny dla zalogowanych] ).
- Bedford Heures, Paryż, ok.1423.
- Livre de la Chasse, Francja, 1387-1389, ( [link widoczny dla zalogowanych] ).
- Guillaume de Lorris and Jean de Meun Le roman de la rose, dwa manuskrypty: Ludwig XV 7, ok 1405 I Douce 332 (21906 ), pocz.XVw, ( dostępne na stronie: [link widoczny dla zalogowanych] po napisaniu prośby o hasło )
- Christine de Pisan, Livre de la Cite de Dames, ok.1405, ( [link widoczny dla zalogowanych] )
- Guiard des Moulins, Bible Historiale, Paryż, pocz. XVw., ( [link widoczny dla zalogowanych] )
- Lancelot do Lac, Paryż, pocz. XVw., ( [link widoczny dla zalogowanych] ).
- Tacuim sanitates, Wiedeń, XIV/XVw., ( [link widoczny dla zalogowanych] ).
- Wenceslaus Bible, Czechy, kon.XIVw, ( [link widoczny dla zalogowanych] )

Gagatt

"simon"]a ja będę miał Cotte wzorowane na Pourpoint Karola de Blois...

Nie będziesz miał Cote bo to XIII-stkowy ubiór tylko cotehardie;)

simon

Cotte to po prostu szata wierzchnia a nie jest to skrót od Cotehardie... Cool

Lukas

A co nosili faceci pod butami? Tzn - nie chcę już mroczyć skarpetkami.

Kuba

Onuce z płótna lnianego - niestetety nie wiem jak się je wiaże, albo skarpety z wełny, o ile się orientuję. Do skarpet był jakiś specjalny sposób wykonania, coś jak dzisiaj na drutach (w sensie ogólnym). Sawa z WKS-u ponoć wie jak zrobić skarpety.

simon

coś co pewnie niektórych od dawna zastanawia a większośc już straciła nadzieję że ujrzy nas w strojach...zatem przedstawiamy nasze ciuszki, w przygotowaniu jeszcze dla Huberta Razz

[link widoczny dla zalogowanych]
pzdr

WYDERATOR

fajnie fajnie szkoda że zdjęcie takie malutkie Wink

Moczul

Hehe, very nice...

Lukas

Jak dla mnie bomba.
Wyder na to zdjęcie możesz kliknąć i będzie całkiem spore :p